GEBZE, MEHMET ŞEVKİ EYGİʹYİ ÇOK ÜZMÜŞ!

Üzücü Gebze Seyahatim BİR ay kadar önce Şile yoluyla Gebze’ye gittim. Bu çok eski, çok tarihi şehrimiz kültür, sanat, mimarlık, şehircilik bakımından bitmiş. Bitmiş kelimesini kullanırken hiç mübalağa etmiyorum (abartmıyorum). Gebze’de (Gördüğüm kadarıyla) bir Çoban Mustafa Paşa Camii, bir eski çarşıdaki tarihi Osmanlı hamamı, bir de onun önündeki yine Osmanlı çeşmesi kalmış. Resmi rakamlara göre şehrin nüfusu dört yüz bin civarında. Biraz dolaşırsanız gerçek nüfusun, bunun belki de iki katı olduğunu anlarsınız. Yüksek apartmanlar, yüksek iş merkezleri, hanlar… Arada, bir iki üç katlı eciş bücüş beton binalar. Hemen hemen hepsinde mimarlık sanatı açısından estetik, güzellik yok. Odamda Osman Hamdi Bey’in eski bir Gebze tablosunun kopyası var. Geleneksel Müslüman evleri, onların önünde şiir gibi bir Arnavut kaldırımı, ön planda çimenler, yeşil yeldirmeli iki Türk hanımı, dört Türk çocuğu, asmalar… Ne kadar güzel, iç açıcı, ferahlık ve huzur verici bir manzara. Acaba Gebze’de bir tek eski Müslüman evi kaldı mı? Kaldıysa içinde orta halli bir Türkiyeli oturuyor mu? Nüfusu yarım milyon olan eski ve tarihi bir şehirde en az yarım milyon kitaplık bir kütüphane olması gerekmez mi? Böyle bir şehirde geleneksel milli sanat atölyeleri, tezgahları bulunması gerekmez mi?.. Bendeniz Gebze’ye gittiğim zaman oradan birkaç sanatlı hatıra eşyası almam gerekmez mi?.. Gebze’yi bu hale hangi zihniyet getirmiştir?.. Bütün o ruhsuz, şahsiyetsiz, acayip, büyük binaları mutlaka bir “yüksek mimar” hazırlamıştır. Gebze çok büyüdü, dev bir sanayi ve ticaret şehri oldu. Bunu kabul ediyorum ama sanayi ve ticaret ilerlerken kültürün, sanatın, mimarlığın, şehirciliğin gerilemesini kabul edemiyorum. Norveç’te ve İsveç’te de fabrikalar var, gidin görün yüzde doksanı parklar, bahçeler içinde harika güzel binalar. Spor komplekslerinin mimarisi olur da fabrika, depo, sanayi tesisleri mimarisi olmaz mı? Son Gebze seyahatim doğrusu beni çok üzdü. Bundan sonra kırsal kesimdeki evimden alışveriş ve tenezzüh için oraya gitmeyeceğim, Şile’ye veya Ağa’ya gideceğim. Osman Hamdi Bey Gebze’nin son halini görse ne kadar üzülürdü. (Bir teklif: Gebze’nin uygun ve müsait bir yerine bahçeli bir Türk evi inşa edilmeli, bir kısmı kültür ve sanat evi olarak, bir kısmı çayhane ve sohbet hane olarak kullanılmalıdır.)